Πρωτόκολλο διαχείρισης περιστατικού σχολικής βίας και εκφοβισμού
Είναι γενικά αποδεκτό ότι για να αντιμετωπισθεί ο εκφοβισμός είναι αναγκαία η εφαρμογή ενός σχεδίου διαχείρισης των περιστατικών στο πλαίσιο μιας ολιστικής πολιτικής του σχολείου, η οποία ανακοινώνεται σε όλους: μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς/κηδεμόνες.
Βασικές Αρχές Διαχείρισης Περιστατικού Σχολικής Βίας & Εκφοβισμού
- Διαμορφώνεται Ομάδα Διαχείρισης, η οποία αποτελείται από τη Διεύθυνση του σχολείου και εκπαιδευτικούς της ομάδας δράσης
- Η διαχείριση γίνεται σε χώρο όπου ο μαθητής/τρια νιώθει άνεση και ασφάλεια.
- Η διαχείριση γίνεται, αμέσως μετά τον εντοπισμό του περιστατικού και αφού προηγηθεί η σχετική διερεύνηση.
- Η διερεύνηση περιλαμβάνει συλλογή και ανάλυση πληροφοριών, που αφορούν τον χώρο, τον χρόνο, τη διάρκεια και το είδος εκφοβιστικής συμπεριφοράς που υπέστη ο/η μαθητής/τρια.
- Οι διάλογοι διεξάγονται με όλους τους εμπλεκομένους σε ξεχωριστές, ατομικές συναντήσεις.
- Γίνεται ενημέρωση των γονέων/κηδεμόνων όλων των μαθητών που εμπλέκονται.
- Γίνεται καταγραφή σε σχετικό έντυπο από την ομάδα διαχείρισης των περιστατικών και τηρείται αρχείο για τις λεπτομέρειες και τη διαχείριση των περιστατικών. Το αρχείο φυλάσσεται στη σχολική μονάδα, με τρόπο που να προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα των εμπλεκόμενων παιδιών.
Στάδια Διαχείρισης Περιστατικού
- Άτομο αναφοράς ή ομάδα αναφοράς : Είναι απαραίτητος ο καθορισμός συγκεκριμένου ατόμου ή ομάδας που θα ασχολείται με τη διαχείριση του θέματος.
- Διερεύνηση του περιστατικού : Είναι απαραίτητη πριν αποφανθεί κάποιος ότι πρόκειται για σχολικό εκφοβισμό. Για τον σκοπό αυτό ζητούνται πληροφορίες από εκπαιδευτικούς, ή και μαθητές/τριες. Γίνονται ξεχωριστές συναντήσεις με τα παιδιά που εμπλέκονται στο περιστατικό που διαχειριζόμαστε.
Εφόσον το σχολείο καταλήξει ότι πρόκειται για περιστατικό εκφοβισμού (απρόκλητη & εσκεμμένη βλάβη, συμπεριφορά επαναλαμβανόμενη ή που μπορεί να επαναληφθεί, ανισότητα δύναμης και σκοπιμότητα) προχωρά στις πιο κάτω ενέργειες.
- Διάλογος/Συναντήσεις με τους μαθητές/τριες : Η διάθεση χρόνου στα παιδιά (θύτες και θύματα, θεατές/παρατηρητές) για στήριξη και συμβουλευτική είναι απαραίτητη. Τα περιστατικά εκφοβισμού δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητα. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να μιλήσουν, γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν πώς να οργανώνουν τις συναντήσεις με τους μαθητές που εμπλέκονται στα περιστατικά. Η σειρά διεξαγωγής των συναντήσεων επαφίεται στην απόφαση της σχολικής μονάδας και στις ανάγκες του κάθε περιστατικού ξεχωριστά.
Α. Συνάντηση με το παιδί που δέχεται εκφοβισμό
Η ομάδα διαχείρισης:
- Κάνει το παιδί να νιώσει ασφάλεια και υπενθυμίζει τον ρόλο του σχολείου. Τονίζει στο παιδί ότι δε φταίει για ό,τι του συμβαίνει.
- Συλλέγει πληροφορίες όσον αφορά: τα γεγονότα, τους θύτες, τον χώρο, τον χρόνο που ξεκίνησαν τα γεγονότα και τη συχνότητα επανάληψης , την ύπαρξη θεατών , την ερμηνεία του παιδιού αναφορικά με τα γεγονότα , τις ενέργειες του παιδιού για να προστατεύσει τον εαυτό του (αντίσταση στον θύτη, ναι ή όχι και γιατί, ή αναφορά σε γονείς/κηδεμόνες, εκπαιδευτικούς, φίλους) και τέλος τις επιπτώσεις/ συνέπειες.
- Ξεκαθαρίζει ότι το σχολείο θα επιληφθεί του θέματος, υπενθυμίζοντας την πολιτική του σχολείου.
- Ενημερώνει το παιδί για τους χειρισμούς που θα γίνουν προς αντιμετώπιση του περιστατικού και ότι θα μιλήσει με τους γονείς /κηδεμόνες του αλλά και με τον θύτη.
- Καθορίζει νέα συνάντηση με το θύμα σε μια βδομάδα, ενώ το διαβεβαιώνει ότι είναι διαθέσιμος εν τω μεταξύ, αν τον χρειαστεί.
- Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες του θύματος: α) για το περιστατικό σχολικού εκφοβισμού β) ότι το σχολείο έχει αναλάβει τη διαχείριση του και γ) ότι θα τους ενημερώσει εντός μιας βδομάδας για την εξέλιξη της κατάστασης. Επίσης, επισημαίνει στους γονείς/κηδεμόνες ότι είναι απαραίτητη η παροχή στήριξης προς το παιδί τους από τους ίδιους, αλλά και η παρακολούθηση για τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού.
Β. Συνάντηση με παιδί που ασκεί εκφοβισμό
Η Ομάδα Διαχείρισης:
- Αναφέρει ότι το σχολείο είναι ενήμερο για το περιστατικό σχολικού εκφοβισμού.
- Αντιμετωπίζει τον θύτη με αυστηρότητα, ώστε να αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης.
- Δεν μπαίνει σε ιδιαίτερη συζήτηση και διαπραγμάτευση της κατάστασης. Είναι σημαντικό να μην κατηγορεί ή να κρίνει και ούτε να αναλώνεται χρόνος αναζητώντας τον λόγο που συνέβη το περιστατικό.
- Επιμένει στην πολιτική του σχολείου για μη ανοχή της βίας.
- Βοηθά τον θύτη να προβληματιστεί για τη συμπεριφορά του (ανάπτυξη ενσυναίσθησης).
- Βοηθά τον θύτη να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση και να επανορθώσει, υποστηρίζοντας έτσι το θύμα.
- Καθορίζει νέα συνάντηση με τον θύτη σε μια βδομάδα, για να συζητηθεί η υλοποίηση των υποσχέσεων και των πράξεων με στόχο να βελτιωθεί η κατάσταση, ενώ επισημαίνει ότι θα παρακολουθεί τις κινήσεις του.
- Αν ο θύτης δεν είναι ένας αλλά περισσότεροι, διεξάγονται ξεχωριστές διαδοχικές συναντήσεις, χωρίς να δοθεί η δυνατότητα επικοινωνίας και προ-συνεννόησης μεταξύ τους.
Γ. Συνάντηση με τον/τους θεατή/θεατές
Η ομάδα διαχείρισης:
- Αναφέρει ότι το σχολείο είναι ενήμερο για το περιστατικό σχολικού εκφοβισμού.
- Επιμένει στην πολιτική του σχολείου για μη ανοχή της βίας.
- Ακούει τη δική τους εκδοχή (περιγραφή γεγονότος, τρόπο αντίδρασής τους ή μη και τους λόγους, αναλογισμό πιθανής ευθύνης).
- Βοηθά τον θεατή να προβληματιστεί για τη συμπεριφορά του (ανάπτυξη ενσυναίσθησης).
- Βοηθά τον/τους θεατή/τές να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να βοηθήσει το θύμα. Αν ο θεατής δεν είναι ένας αλλά περισσότεροι, τότε γίνονται ξεχωριστές διαδοχικές συναντήσεις χωρίς να δοθεί η δυνατότητα επικοινωνίας και προ-συνεννόησης μεταξύ τους.
- Επικοινωνία με τους γονείς/κηδεμόνες: Η ενημέρωση των γονέων/κηδεμόνων των παιδιών που εμπλέκονται σε περιστατικά εκφοβισμού είναι απαραίτητη. Ο τρόπος επικοινωνίας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των περιστατικών. Χάρη στην επικοινωνία με τους γονείς/κηδεμόνες επιτυγχάνεται η αποτροπή ανάληψης πρωτοβουλίας από αυτούς να αναλάβουν με το δικό τους τρόπο να επιλύσουν το πρόβλημα. Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις γονέων/κηδεμόνων που κακοποιούν τα παιδιά τους, η ενημέρωση από το σχολείο γίνεται με τρόπο τέτοιο, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια του παιδιού. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το σχολείο ζητά τη συνεργασία άλλων αρμόδιων υπηρεσιών.
Α. Επικοινωνία με γονείς του παιδιού που έτυχε εκφοβισμού
Η ομάδα διαχείρισης:
- Επικοινωνεί αυθημερόν με τους γονείς του θύματος και τους ενημερώνει για το περιστατικό και την εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στη διαχείριση του περιστατικού.
- Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς το παιδί. Σε περίπτωση που κριθεί χρήσιμο να υπάρξει κατ’ ιδίαν συνάντηση μαζί τους, οι γονείς/κηδεμόνες καλούνται να προσέλθουν στο σχολείο.
- Ενημερώνει τους γονείς για τις διαθέσιμες υπηρεσίες και γραμμές στήριξης στις οποίες μπορούν να αποταθούν
Β. Επικοινωνία με γονείς του παιδιού που άσκησε πρακτική εκφοβισμού
Η ομάδα διαχείρισης:
- Επικοινωνεί αυθημερόν με τους γονείς/κηδεμόνες του θύτη και τους ενημερώνει για το περιστατικό στο οποίο εμπλέκεται το παιδί τους. Γνωστοποιεί την εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στη διαχείριση του περιστατικού. Ζητά τη συνεργασία τους.
- Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες για τις διαθέσιμες υπηρεσίες και Γραμμές Στήριξης στις οποίες μπορούν να αποταθούν .
- Σε περίπτωση που κριθεί χρήσιμο να υπάρξει κατ’ ιδίαν συνάντηση, οι γονείς/ κηδεμόνες καλούνται να προσέλθουν στο σχολείο όπου ενημερώνονται για τις συνέπειες που μπορεί να έχει, αν συνεχιστεί, η εκφοβιστική συμπεριφορά του παιδιού τους. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας συνάντησης είναι δυνατόν να ζητηθεί η άποψη των γονιών/κηδεμόνων για το πώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν το παιδί τους να επανορθώσει.
Γ. Επικοινωνία με γονείς/κηδεμόνες θεατών
Η ομάδα διαχείρισης:
- Επικοινωνεί αυθημερόν με τους γονείς/κηδεμόνες των θεατών και τους ενημερώνει για το περιστατικό και την εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στη διαχείριση του περιστατικού.
- Συζητά μαζί τους τον ρόλο που είχε το παιδί τους στο συγκεκριμένο περιστατικό.
- Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες για τις διαθέσιμες υπηρεσίες και γραμμές στήριξης στις οποίες μπορούν να αποταθούν.
- Κοινή συνάντηση μαθητών: Αφού προηγήθηκαν τα πιο πάνω στάδια της διαχείρισης και, εφόσον, και οι δύο πλευρές, τόσο αυτή που ασκεί όσο και αυτή που δέχεται βία, επιθυμούν να πραγματοποιηθεί μια κοινή συνάντησή τους, με σκοπό την συμφωνία για ειρηνική συνύπαρξή τους στον χώρο του σχολείου. Αυτή πραγματοποιείται με την παρουσία του υπεύθυνου/ων, που διαχειρίστηκε/καν το περιστατικό.
- Στις περιπτώσεις όπου η μορφή του σχολικού εκφοβισμού αφορά σε πιθανή σεξουαλική κακοποίηση / εκμετάλλευση παιδιού, σε φυσικό ή ηλεκτρονικό χώρο, απαραίτητα πρέπει να ακολουθούνται, παράλληλα, οι σύμφωνες με την ισχύουσα νομοθεσία οδηγίες.
- Λήψη μέτρων, όπως προβλέπονται μέσα από τους κανονισμούς λειτουργίας των σχολείων.
Πρωτόκολλο διαχείρισης περιστατικού σχολικής βίας και εκφοβισμού